Estate planning: de actuele ontwikkelingen

Bij estate planning draait het vaak om (het wijzigen van) de inhoud van huwelijkse voorwaarden en / of het testament. Enkele belastingadviseurs van ons kantoor zijn lid van het Register Estate Planners (REP). Hierdoor blijven wij op de hoogte van de actualiteiten op dit gebied.

A.  In de rechtspraak is actueel in hoeverre via het maken of wijzigen van huwelijkse voorwaarden de omvang van de (met erfbelasting belaste) nalatenschap verkleind kan worden

Het volgende, vergaande, praktijkvoorbeeld, waarover de Hoge Raad nog een oordeel moet vellen, maakt dit duidelijk:

Mary en Steve hadden al 33 jaar een “affectieve relatie”. Ruim twee jaar voor het overlijden van Steve trouwden zij. In eerste instantie kozen zij voor een ruime gemeenschap van goederen, maar ongeveer twee maanden voor de sterfdag van Steve gingen zij huwelijkse voorwaarden aan. Daarin kwamen zij overeen dat Steve gerechtigd zou zijn tot tien procent van de huwelijksgemeenschap en zijn vrouw tot maar liefst 90%. Een slimme zet, want de nalatenschap wordt hiermee dus enorm verkleind en de erfbelasting enorm verlaagd. Oftewel: negentig procent vererft niet en is door het huwelijksvermogensrecht al van de langstlevende.

De door Steve en Mary opgezette breukdelengemeenschap is dus inderdaad civielrechtelijk mogelijk, maar houdt hij fiscaal ook stand? Is er geen sprake van een schenking door Steve aan Mary? Volgens de Rechtbank niet, volgens het Hof in hoger beroep wel, en nu zal de Hoge Raad over deze situatie een beslissing moeten nemen. Prof. mr. dr. Bernhard Schols, hoogleraar successierecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen en auteur van onder andere “Voorkom ruzie in bed”, 101 juridische tips en relatieprikkels”, is van mening
dat deze zaak goed zal uitpakken voor Mary en Steve. Op het sterfbed een grote gemeenschap van goederen aangaan is geen schenking. Eén van de argumenten hiervoor is dat het aangaan van huwelijkse voorwaarden geen voltooide vermogensverschuiving inhoudt van Steve naar Mary. Hierop wees ook de Rechtbank. De langstlevende had de eerststervende kunnen zijn. Hoewel dit in deze situatie een vrij theoretische mogelijkheid was geweest, de kans was er!

Kan het maken van huwelijkse voorwaarden een schenking inhouden?

Voor de praktijk is in ieder geval duidelijk dat er geen sprake is van een schenking als echtgenoten:

• een algehele gemeenschap van goederen aangaan;
• huwelijkse voorwaarden staande huwelijk wijzigen in een algehele gemeenschap van goederen;
• bepaalde goederen buiten de gemeenschap houden;
• in huwelijkse voorwaarden een verplicht wederkerig finaal verrekenbeding opnemen, waarbij desgewenst bepaalde goederen buiten de
  verrekening blijven.

Hoe zit het met het aangaan van een beperkte gemeenschap van goederen?

Uit het volgende praktijkvoorbeeld blijkt wat er mogelijk is:

Twee aanstaande echtgenoten stellen huwelijkse voorwaarden op. De man stort vervolgens € 10 mln. op een en/of rekening. Hij beschikt op dat moment over een vermogen van ca. € 150 mln en de vrouw over een vermogen van ca. € 1 mln.
Direct bij aanvang van het huwelijk is sprake van een beperkte huwelijksgemeenschap, waartoe uitsluitend de en/of-rekening behoort.
Is dat een schenking? Volgens de Hoge Raad niet. Nu het banksaldo waartoe beide echtgenoten gedurende hun huwelijk zijn gerechtigd, kan wijzigen staat niet op voorhand vast voor welk bedrag een echtgenoot kan zijn bevoordeeld. Daardoor is sprake van een onvoltooide rechtshandeling, en dus geen schenking.

B. Jubelton-vrijstelling

Per 1 januari 2023 zal de schenkingsvrijstelling voor de eigen woning versneld worden afgebouwd. Door tijdig te schenken, kan in beginsel in 2022 (en bij gespreid schenken ook de daaropvolgende twee jaren) nog optimaal gebruik worden gemaakt van de verhoogde vrijstelling. Van groot belang is echter het, nog niet bekende, overgangsrecht. We houden u op de hoogte.
Het kan overigens ook fiscaal interessant zijn om een woning te schenken. Grondslag voor de heffing van schenkbelasting is namelijk de
WOZ-waarde, die veelal lager is dan de werkelijke waarde.

C. Samenlevers en partnerschap voor de erfbelasting

Partners in de zin van de erfbelasting hebben een hoge erfbelasting-vrijstelling en vallen onder de laagste erfbelastingtarieven van
10%/20%.
Samenlevers die nog geen vijf jaar op hetzelfde adres zijn ingeschreven moeten goed nagaan of ze  een samenlevingsovereenkomst hebben waarin tenminste iets staat over de wederzijdse zorgplicht. Pas dan is men namelijk partner voor de erfbelasting.
Als partners niet op hetzelfde adres zijn ingeschreven dan is een huwelijk of geregistreerd partnerschap noodzakelijk om als partner voor de erfbelasting aangemerkt te worden. Een notaris die zijn cliënten niet hierop had gewezen, werd recent door de rechter hiervoor op de vingers getikt.

D. Digitale nalatenschap

We adviseren om ook uw zogenoemde “digitale nalatenschap” te regelen. Eventueel kan een digitale executeur benoemd worden die de beschikking krijgt over uw wachtwoorden van bijvoorbeeld uw sociale media en kan zorgen voor de afwikkeling op dit gebied.
Digital Legacy is overigens een nieuwe functie van Apple waarmee u uw gegevens kunt doorgeven aan familie of vrienden als u overlijdt.

Wilt u meer weten over vragen rondom estate of over andere fiscale en bedrijfseconomische onderwerpen?

Wij adviseren u graag. Neem contact met ons op.